Wanneer de stem het niet goed doet
Bij keelklachten ten gevolge van het gebruik van intensief of verkeerd stemgebruik
Wanneer de keel door intensief stemgebruik geïrriteerd is, pijnlijk, branderig of dichtgeknepen aanvoelt en het lijkt of er iets niet kan worden weggeslikt.
Als er klachten veelvuldig optreden kan dit stemklachten veroorzaken.
Oorzaak
Intensief en/of verkeerd stemgebruik. Soms ten gevolge van teruglopend maagzuur.
Gevolg
Hoesten en kuchen. Pijn in de keel. Heesheid.
Logopedie
De logopedist(e) geeft advies over het stemgebruik. De therapie bestaat uit stemtraining.
Het is raadzaam om bij langdurige keelklachten (langer dan twee weken) een arts of een specialist te raadplegen.
Bij heesheid
Wanneer de stem schor, krakerig, met een ruis of hees klinkt.
Vaak in samenhang met andere symptomen, zoals hoesten, te luid, te zacht, te hoog, te laag of te geknepen spreken.
Oorzaak
Bij een in aanleg zwakke stem. Verkoudheid. keelontsteking. Verkeerd stemgebruik. Psychische problemen.
Gevolg
Pijn in de keel. Moe worden van het spreken. Soms ontstaat er een afwijking aan de stembanden, zoals stembandknobbeltjes.
Logopedie
De logopedist(e) geeft advies over het stemgebruik. De therapie bestaat uit stemtraining.
Bij langdurige heesheid (langer dan twee weken) is het raadzaam een arts of een specialist te raadplegen.
Bij een te hoge of te lage spreekstem
Wanneer de spreekstem wordt ervaren als te hoog of te laag.
Oorzaak
Verkeerd stemgebruik. Een niet of onvolledig verlopen stemdaling (in depuberteit). Hormonen (bijvoorbeeld door het langdurig gebruik van bepaalde hormoonpreparaten).
Gevolg
Stemklachten. Heesheid. Psychische problemen.
Logopedie
De logopedist(e) adviseert over het stemgebruik en geeft, op basis van een door de KNO-arts gestelde diagnose, stemtraining.
Bij een afkeer tegen het gebruik van de eigenlijke, lage stem is naast de logopedische behandeling, begeleiding van een psycholoog gewenst.
Bij stembandknobbeltjes
Wanneer de stembanden als gevolg van verdikkingen niet goed kunnen sluiten.
Oorzaak
Verkeerd stemgebruik. Overbelasting bij een gevoelig stemorgaan. Soms niet aanwijsbaar.
Gevolg
Pijn in de keel. Moe worden van het spreken. Heesheid. Een chirurgische ingreep is soms noodzakelijk.
Logopedie
De logopedist(e) adviseert over het stemgebruik en geeft, op basis van een door de KNO-arts gestelde diagnose, stemtraining.
Bij stembandpoliepen
Wanneer de stembanden als gevolg van verdikkingen niet goed kunnen sluiten.
Oorzaak
Een ontsteking van de luchtwegen. Hoesten. Verkeerd stemgebruik.
Gevolg
Pijn in de keel. Moe worden van het spreken. Heesheid. Een chirurgische ingreep is soms noodzakelijk.
Logopedie
De logopedist(e) adviseert over het stemgebruik en geeft, op basis van een door de KNO-arts gestelde diagnose, stemtraining.
Bij stemband-oedeem
Wanneer onder het slijmvlies van de stembanden een vochtophoping is ontstaan, waardoor de stembanden niet goed kunnen sluiten.
Oorzaak
Roken. Intensief stemgebruik.
Gevolg
De stem klinkt hees en/of schor en is opvallend laag. Een chirurgische ingreep is vaak noodzakelijk.
Logopedie
De logopedist(e) adviseert over het stemgebruik en geeft, op basis van een door de KNO-arts gestelde diagnose, stemtraining.
Een belangrijke voorwaarde voor het optimaliseren van de behandeling is stoppen met roken.
Bij stembandverlamming
Wanneer een of beide stembanden tijdens het spreken geheel of gedeeltelijk bewegingsloos is, waardoor de stem hees klinkt.
Oorzaak
Een virusinfectie. Een complicatie bij een operatie.
Gevolg
De volgende stembandverlammingen kunnen heesheid geven:
- Eén stemband is verlamd en de stembanden kunnen nog sluiten. Het stemgeluid is redelijk maar in volume en toonhoogte beperkt. Er kunnen ademproblemen zijn.
- Eén stemband is verlamd en de stembanden kunnen niet volledig sluiten. De stem is hees, kan wegvallen en hoge/lage tonen kunnen niet worden gemaakt. Er zijn geen ademproblemen.
- Twee stembanden zijn verlamd en staan ver van elkaar. De stem is zeer hees. Er zijn geen ademproblemen. Een chirurgische ingreep is vaak noodzakelijk.
Logopedie
De logopedist(e) adviseert over het stemgebruik en geeft, op basis van een door de KNO-arts gestelde diagnose, stemtraining.
Bij strottenhoofdkanker
Wanneer na een operatie of bestraling van een tumor in het strottenhoofd de stemgeving verminderd is of, omdat het strottenhoofd is weggenomen, ontbreekt.
Vage (ver)slikklachten en/of aanhoudende heesheid zijn de eerste symptomen. Hoe vroeger de tumor wordt ontdekt, hoe meer kans op een succesvolle therapie.
De meest toegepaste behandelmethoden zijn: bestraling (radiotherapie), een operatie, en/of een behandeling met medicijnen (chemotherapie).
Oorzaak
Niet altijd aanwijsbaar. Roken en het gebruik van alcohol zijn belangrijke risicofactoren.
Gevolg
Littekenweefsel na bestraling. Gehele of gedeeltelijke verwijdering van het strottenhoofd.
Logopedie
De logopedist(e) kan, als er een kleine operatie aan het strottenhoofd en/of bestralingskuur heeft plaatsgevonden, de restkwaliteit van de stemdoor middel van oefeningen en technieken zo goed mogelijk leren benutten.
Wanneer met de tumor het gehele strottenhoofd is weggenomen (laryngectomie), zal men op een andere manier moeten leren spreken. De slokdarm kan het werk van de stembanden gedeeltelijk overnemen. Daarbij wordt vaak gekozen voor een ‘ventiel-stemprothese’. Elektronische spreekapparatuur is een andere optie.
Bij vage (ver)slikklachten en/of aanhoudende heesheid is het raadzaam een huisarts of specialist te raadplegen.
Bij hyperventilatie
Wanneer de ademhaling te snel en/of te diep is, waardoor er met de adem meer koolzuur aan de uitademingslucht wordt afgegeven dan nodig is. De koolzuurgraad van het bloed daalt, wat duizeligheid, tintelingen, ademnood en hartkloppingen kan veroorzaken.
Hyperventilatie kan plotseling optreden (acute vorm) of langdurig zijn (chronische vorm). De behandeling hiervan verschilt.
Oorzaak
Spanningen. Een verkeerde ademgewoonte. Te snel en zonder pauze spreken.
Gevolg
Gevoelens van angst. Het vermijden van plaatsen en/of situaties, zoals het openbaar vervoer.
Logopedie
De logopedist(e) geeft ontspannings- en ademoefeningen. Het leren omgaan met angstgevoelens en het voorkomen van hyperventilatie is een belangrijk onderdeel van de therapie.
Bij longproblemen
(Bij langdurige aandoeningen van de luchtwegen, zoals astma, bronchitis en longemfyseem).
Wanneer de luchtwegen sterk reageren op prikkels zoals huisstof, tabaksrook en temperatuurveranderingen.
Oorzaak
Niet duidelijk aanwijsbaar (aspecifiek).
Gevolg
Gevoelens van angst. Een slechte verstaanbaarheid die de communicatie bemoeilijkt. Heesheid. Verminderde conditie, waardoor mogelijk verminderd beroepsperspectief.
Logopedie
De logopedist(e) geeft ontspannings- en ademoefeningen. Het leren omgaan met benauwdheidaanvallen is een belangrijk onderdeel van de therapie.
(bron: Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie)